MEDYA DİLİ ELEŞTİRİSİ (The Critique of Media Language)
MEDYA DİLİ ELEŞTİRİSİ (The Critique of Media Language)* Okt. Mert BABADAĞ
Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki ağ adreslerine bakınız:
“Medya Dili” konusu gittikçe önem kazanıyor. Hatta artık Galatasaray Üniversitesi gibi kurumlarda, iletişim fakültelerinde ders olarak okutuluyor. (http://iletisim.gsu.edu.tr/docs/dersler/TR/CTV/CTV-405.pdf) Biz dilciler de bu konunun uzağında duramadık. Bu yazıyı kaleme almamızın birtakım nedenleri daha doğrusu geçmiş temelleri var: 2011-2012 Eğitim Öğretim Yılı içerisinde Medya Dili konusunu Muğla Üniversitesi Türk Dili Bölümü olarak Akademik kurulda müfredata almamız ve ardından Muğla Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Bölümü’nün 30 Mart 2012’de "Medya Dili Sorunu” adlı bir panelin düzenlemesi. (http://www.mu.edu.tr/duyuru.aspx?dkod=1749)
Medya Dili; medyada konuşulan şey ya da medyada konuşma biçimi diye düşünülebilir. Kökenbilimsel (Etimolojik) olarak bakıldığında “Medya” kelimesi Latincede ortam, araç anlamına gelen medium kelimesinin çoğulundan gelmiştir. Akla hemen “İletişim” türleri ve “Basın-Yayın/Yayım” organları gelse de günümüzde Medya evriminin dönüm noktasını yaşamaktadır. Ulusal devletlerin kontrolündeki tek kanallı resmi TV ve resmi radyo kanalları artık Medya denen şeyin oransal anlamda çok küçük bir payı olarak kalmıştır. Özellikle son yıllarda, Genel Ağ (İnternet) etkisi ile “Sosyal Medya”, bilgisayar etkisi ile de yeni medya şekilleri oluş(turul)muştur. Artık “Yeni Medya” (yeni ortamlar, yeni araçlar, yeni mecralar), bilgisayarların işlem gücü olmadan oluşturulamayacak veya kullanılamayacak olan ortamlara denir. Genellikle dijital olup kullanıcısına veya hedef kitlesine etkileşim olanağı sağlar.
Yeni medya olarak sayılabilecek ortamlar tartışmalı da olsa aşağıdakiler çoğunlukla bu terime dahil edilir:
Sanal gerçeklik ortamları
Multimedya (Çok ortamlı; Ses, Video, İnteraktif platformlar, Animasyon, Metin v.b) CD-ROM'lar gibi...
Web siteleri (blog'lar, wiki'ler de dahil olmak üzere)
12.Görüntüsel İşitsel Dil
MEDYANIN GÜCÜ VE MEDYA DİLİNİNTOPLUMA ETKİSİ:
Medya; o kadar etkili ki artık topluma yön veren, onun kültür, zihniyet ve karakterini belirleyen en önemli ortam. Medya dili de ister bir sanatçı olsun ister bir politikacı onu var ya da yok edebiliyor. “Medyanın ötekileştirdiği ve marjinalleştirdiği kişiler veya toplumsal gruplar, çoğu zaman yaşam içinde soyutlanıyor, sessizleşiyor ve sosyal hayata katılmada sıkıntı yaşıyor.” (http://www.evrensel.net/news.php?id=34056)
Genel Ağ ve bunun sonucunda hızla gelişen Sosyal Paylaşım Siteleri tüm dünyada olduğu gibi ülkemiz “Türkiye’de medyanın dili genellikle “önyargı, ayrımcılık, ‘ötekilere’ yaşam hakkı tanımama” gibi özellikleri barındırıyor ve besliyor. (http://www.evrensel.net/news.php?id=34056) Yine düzgün kullanılmayan medya dili “Kadına Yönelik Şiddet, Tecavüz ve Taciz” gibi olayları sıradan olaylarmış gibi gösterebiliyor. Gazetelerin 3.sayfa haberleri için bile ağır konu ve olayları dizi konusu yapabiliyor. Burada kısaca medya, kadını istismar ediyor, demek mümkün.
Medya dil ile olduğu kadar ideoloji ile de birlikte anılmalı. “Medya metinlerinde mesajlar dil ve ideoloji açısından kompleks bir yapıya sahiptir. Dildeki pek çok sözcüğün, yaşam süresi boyunca, sözlük anlamları (denotative) yanında, çağrışım anlamları da (connotative) üstlenmesi medya metinlerinde de pür bir dile ulaşmayı güçleştirmektedir. ( ÖZERKAN Şengül, İstanbul Üniversitesi- İletişim Fakültesi Dergisi, Medya, Dil ve İdeoloji, Sf.72) Her haber yazarı, yapımcısı, önceden kendi kitlesine yine kendi düşün dünyası doğrultusunda önceden bir şema çizer. Her ne kadar tarafsız olmak istese de inandırıcı olmak ihtiyacı gütmeyi de bir kenara bırakamaz. Bakın günümüzde yabancı haber şirketleri olan BBC, CNN, NBC gibi medya devlerinde görmediğimiz haberlere inanmıyoruz. Bu noktada, eskiden dördüncü güç olarak kabul edilen medya; ( yasama, yürütme ve yargı’dan sonra) bu gün artık kendi tahtında oturmaktadır. Bu büyük gücün kendi milletine sorumlu olduğunu unutmaması gerekir. “Demokratik ortamın sağlıklı işlemesi ve yaşatılmasında vazgeçilmez bir öge olan medya kurumu, kamuoyu yaratılmasında halka ‘doğru’ ve ‘güvenilir’ bilgileri aktarmakla sorumludur.”( GEZGİN Suat, İstanbul Üniversitesi- İletişim Fakültesi Dergisi, c.1,s.12, 2002 Medyanın Toplumsal İşlevi ve Kamuoyu Oluşumu, The Social Fuction of the Media, Establishing and Reflecting the Public Opinion, Sf.19)
“İster konuşma dilinde isterse yazı dilinde olsun bir gramer, bir kural vardır. Siz herhangi bir dili veya daha fazlasını kullanıyor olabilirsiniz; ama İngilizce grameri, Türkçe'de kullanmaya kalkarsanız ya da Fransızca'daki aksanları kullanmazsanız, kelimeleriniz gerçek anlamlarını yitirirler. Ne yazık ki Türkçemiz, yanlış kullanımlar sonucu giderek bozulmaktadır. Dilimizi ve değerlerimizi korumak için topluma hitap eden herkesin, Türkçeyi doğru kullanmaya özen göstermesi gerekmektedir.(ÇAĞLAK, Engin, Kitle İletişim Araçlarında Türkçe’nin Yanlış Kullanımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, E-dergi: http://www.iticu.edu.tr/kutuphane/dergi/d4/m00056.pdf - 11.03.2011)
1. YAZILI BASINDA DİL YOZLAŞMASI ÖRNEKLERİ:
Batı dillerinden dilimize giren sözcüklerde “x” harfi yerine “ks” harfleri kullanılır. Ancak günümüzde çoğu yerde “Taksi” yerine “Taxi”, İndeks yerine “Index”, “Seks” yerine “Sex”, “Dubleks” yerine “Dublex” yazıldığını görebilmekteyiz. Türkçe alfabesinde “x” harfi olmamasına rağmen bu harf, ister yazılı basın ister görsel basın olsun karşımıza çıkabilmektedir. Aynı şekilde “w” harfi de alfabemizde olmamasına karşın yazılı ve görsel basında, “şov” (gösteri) yerine “Show” yazılmaktadır. Örnekleri Flash Tv, Pasha Cafe (Kahvehane), olarak çoğaltmamız mümkündür. Ayşe Köksal’ın 1.10.2000 tarihli Cumhuriyet Gazetesi’ndeki “İstanbul Sevgilisine Hasret” başlıklı yazısında, “Ersin Bey, Seçkin Yaşar’la ve Yunanlı prodüktörle konuşmayı reddediyor. Tek diyalog kurduğu kişi ben oldum.” ifadesi kullanılmıştır. Buradaki yanlışlıklardan birincisi; “Yunanlı” yerine “Yunan” yazılması gerekiyordu. İkinci yanlışlık ise, “Prodüktör” ve “Diyalog” sözcükleri yerine, Türkçe karşılıkları olan “ Yapımcı” ve “Konuşma” sözcükleri kullanılabilirdi. Ayrıca “Tek diyalog kurduğu” cümlesinde “Tek”, diyaloğun değil kişinin tamlayıcısıdır. Yani “Tek” sözcüğü yanlış yerde kullanılmıştır. Bu cümlenin doğrusu; “Ersin Bey, Seçkin Yaşar’la ve Yunan yapımcıyla konuşmayı reddediyor. İletişim kurduğu (konuştuğu) tek kişi, bendim” Şeklinde yazılabilir. Fenerbahçe Dergisinin 1.01.2005 tarihli 23.sayısında “…M.United maçında yaptığı hat-trick ile dev kulüpler Tuncay’a kancayı taktılar.” ifadesi yer almaktadır. Burada İngilizce bir kelime olan “hat-trick” yani Türkçe karşılığı “üçleme” kelimesi kullanılmıştır. …
…Milliyet Gazetesinin 14.10.2000 tarihli baskısında 7.sayfada yayınlanan, Serdar Benli’nin “9 bin yıllık tutku” adlı haberinin alt başlığında, “Günümüzün en gözde sporlarından biri olan bowling’in izleri eski antik Mısır’a dayanıyor” yazmaktadır. Bu cümlede üç tane dil yanlışı olduğunu söylemek mümkündür. İlk yanlış, “Bowling” özel isim değildir ve ardından gelen ekten ayırmak için kesme işareti kullanılmaması gerekir. İkinci yanlış, Türk alfabesinde “w” harfi yoktur. Bu yüzden “Bowling” yazarken “w” harfi yerine “v” kullanılmalıdır. Üçüncü yanlış ise, “Antik” dönem, Yunan uygarlığı için geçerlidir. Kaldı ki yeni Antik dönemden söz edilemeyeceğine göre iki sözcüğün birlikte kullanılması yanlıştır. Türkçemizin giderek yozlaştığı bu günlerde köşe yazılarında da, özellikle İngilizce kelimelere ve kelime kalıplarına sıkça rastlamaktayız. Milliyet Gazetesi yazarı Cengiz Semercioğlu’nun 12.03.2011 tarihli “Home made habercilik” başlıklı köşe yazısında, Japonya’da meydana gelen deprem ve tsunami felaketiyle ilgili yorumları yer almaktadır. Yazının başlığından da anlaşılabileceği üzere “Home made” İngilizce bir kelime olup “Ev yapımı” anlamına gelmektedir. Köşe yazısında “Home made‟ habercilik, dünyanın en güçlü haber ajanslarından, en iyi ekiplerine sahip haber kanallarından, en büyük bütçeli gazetelerden bile daha hızlı” şeklinde ifade vardır. Yani depremle ilgili son gelişmeleri internette insanların kendi evlerinden yayınla, anında haber verdikleri anlatılmaktadır. “Home made” kelimesi yerine “Evişi habercilik” ya da “Ev haberciliği” gibi herkesin anlayabileceği tarzda Türkçe ifadeler kullanılabilirdi.
Özellikle İngilizce kelime ve kelime kalıplarının gazete, dergi, televizyon ve internet gibi kitle iletişim araçlarında karşımıza çıkması ve halk tarafından anında benimsenmesi dilimizi gittikçe yozlaştırmaktadır. (ÇETiNBAŞ Tuba, “Media and Language- Türkçeyi Yabancı Dil Saldırısından Korumak İçin Neler Yapmalı? Medyanın Görevi Nedir?” Sf.4- 5, Girne Amerikan Üniversitesi-FSBE, 2011-Girne)
2. GENEL AĞ( İNTERNET) ORTAMINDA DİL YOZLAŞMASI ÖRNEKLERİ:
1. Ses Özellikleriyle İlgili Yanlış Kullanımlar
1.1. İngilizce’de Kullanılmayan Türkçe Karakterli Harflerin Yerine İngilizce Karşılıklarının Kullanılması (ş>s; ü>u; ç>c; ğ>g)
‘aldıgın’ (F); ‘söle [şöyle]’(M); ‘tostcusun’ (F); ‘askımda [aşkımda]’ (F); ‘acsın [açsın]’ (M); ‘aşagıya’ (M); ‘calişmak’ (M); ‘gorusuruz’ (M)
1.2. İngilizce’de Kullanılmayan Türkçe Karakterli Harflerin Yerine Onların İngilizce Yazımındaki Harflerin Kullanılması (ş>sh; ç>ch )
‘eleshtirmee [eleştirmeye]’ (F); ‘chanta [çanta]’ (M)
1.3. Türkçe Harfin Okunuşuna Benzeyen İngilizce Harflerin Kullanılması: ‘V’ Yerine ‘W’nin Kullanımı; K Yerine Q Kullanımı
‘Qimse [kimse]’ (F); ‘wala [vallahi]’ (F); ‘we [ve]’ (F); ‘wardı’ (M); ‘war [var]’ (M); ‘eywallah’ (M); ‘yaaw…’ (F); ‘boşwer’ (M)
1.4. Kelime Sonlarındaki Akıcı Ünsüzlerin Kullanılmaması
‘bi de’ (F); ‘bişi [bir şey]’ (M)
2. Kelimelerle İlgili Yanlış Kullanımlar
2.1. Kelimelerin Ses Yapısıyla İlgili Yanlış Kullanımlar
2.1.1. Kelimelerdeki Ünlü Harflerin Yazılmaması
‘tmm [tamam]’ (M); ‘mrhb [merhaba]’ (F); ‘nbr cnm.’ (M); ‘snn ’ (F); ‘fln [falan]’ (F); ‘snn’ (F); ‘bnm’ (F); ‘zmn’ (F); ‘smd [şimdi]’ (F); ‘gb [gibi]’ (F); ‘bnce [bence]’ (F); ‘kadnn [kadının]’ (F); ‘yoktr [yoktur]’ (F); ‘tartşmk [tartışmak]’ (F); ‘yazsnlr [yazsınlar]’ (F); ‘kdr [kadar]’ (F); ‘msj [mesaj]’ (M); ‘drs [ders]’ (M); ‘hyr[hayır]’ (M); ‘snr grşrz [sonra görüşürüz]’ (M)
2.1.2. Kelimelerdeki Ünsüz Harflerin Yazılmaması
‘ii [iyi]’ (M); ‘böle’ (F); ‘yazıorum die [yazıyorum diye]’ (F); ‘diosam [diyorsam]’ (F); ‘bişey’ (F); ‘etmior [etmiyor]’ (F); ‘dio [diyor]’ (F); ‘özlüorm’ (F); ‘bilemiorum’ (F); ‘olum [oğlum]’ (M); ‘öle [öyle]’ (M); ‘hatılamak [hatırlamak]’ (M)
2.1.3. Kelimelerin Bünyesindeki Harflerin Yazımındaki Değişiklikler
‘yüsünden [yüzünden]’ (F); ‘sisde [sizde]’ (F); ‘tikat [dikkat]’ (F); ‘etin [edin]’ (F); ‘yüsden [yüzden]’ (M); ‘monitoru [monitörü]’ (F); ‘bis [biz]’ (F); ‘güsel [güzel]’ (F); ‘efet [evet]’ (M)
2.2. Türkçede Kullanımı Yaygınlaşmamış İngilizce Kelimelerin Kullanılması
‘Qimse çocuğun üzerine gitmesin agresif press-over olayı olmasın su enterasan topicte.’ (F); ‘bekle wc gıdıp gelıom’ (M); ‘artık delı oluom ok.’ (M); ‘cnm okyy.’ (M); ‘oqe [okey]’ (M); ‘Aynı partlar elimde yoktur.’ (F); ‘Oyunun silinmesi halinde sıfırdan upload yapılır.’ (F); ‘Sen d sürekli pc başındasın.’ (M); ‘bekleyin pls.’ (M); ‘yes’ (M); ‘no’ (M); ‘bye, by’ (M); ‘ya yardim plss’ (F); ‘… tamam diyorum sistem restart ediyo.’ (F); ‘biostan yanlışlıkla default ayarları load ettim.’ (F)
2.3. Eklerin Yapısıyla İlgili Yanlış Kullanımlar
2.3.1. Kip Eklerinin Yanlış Yazımı
‘dinlices [dinleyeceğiz]’ (F); ‘bakem [bakayım]’ (M); ‘yapıon’ (M); ‘bakıodu [bakıyordu]’ (M); ‘çekıcem’ (M); ‘sölermısın’ (M); ‘sıkılıo’ (M); ‘takılcak’ (M); ‘soruosun’ (M); ‘dınlemıo [dinlemiyor]’ (M); ‘oluom [oluyorum]’ (M)
2.3.2. Birleşik Yazılması Gereken Eklerin Kelime Kökünden Ayrı Yazılması
‘neden dır anlamadım’ (F); ‘tahmin lerinizi bekliyorum ben…’ (F); ‘evet onlarla çok tan helal leştim inş’ (M)
3. Cümlelerle İlgili Yanlış Kullanımlar
3.1. Günlük Konuşma Diline Ait Unsurların Kullanılması
‘ii be ne olsun işte.’ (M); ‘güsel olur walla yaa’(F); ‘ne diyon yaw.’ (M); ‘eee hayat nasıl gidio cnm’ (M); ‘ii be kanka senden nbr’ (M); ‘senden bişi isticem taa’ (M); ‘himm değilse tekrar bakmak lazim a.’ (M); ‘yuvarlanıoz denir yaa.’ (M); ‘lan olum senin işin yokmu’ (M); ‘nbr lan’ (M); ‘ne oldu loo’ (M)
3.2. Vurguyu Belirtmek Üzere Belirli Harflerin Tekrarlanarak Yazılması
‘Hayırrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr.’ (M); ‘engelliceeeeeeeeemmmmmm’ (M); ‘hımmmmmmmmmmmmmmmmm’ (M); ‘hiiiişşşşşşşşşşşş’ (M); ‘Çüşşşş’ (M); ‘heeeeeeeeeeyyyyyyyyy’ (M); ‘aaaaaa ne tesadüf’ (M); ‘neeeeeee’ (M); ‘olmuyo yawwwwww’ (M)
4. İmlâ Özellikleriyle İlgili Yanlış Kullanımlar
4.1. Kelimelerin Yazımında Büyük ve Küçük Harflerin Bir Arada Kullanımı
‘BuGrAcIM’ (F); ‘Elbette Her yapilan Program Bir Parcada olsa ise yariyordur.’ (F); ‘valla sagolBEN KAÇIOM.’ (M); ‘ … oyuncuların ardı arkaSI KESİLMİYOR zonguldak spor…’ (F); ‘ben meHmeT’ (M)
4.2. Kelimelerin Yazımında Çift Ünsüz Kullanımı
‘benn’ (F); ‘işallahh’ (F); ‘cıkıcass [çıkacağız]’ (F); ‘yapıyoruss’ (F); ‘dermişimm’ (F); ‘sevmiss’ (F)
4.3. Kelimelerin Yazımında Çift Ünlü Kullanımı
‘iştee’ (F); ‘konustuumusu [konuştuğumuzu]’ (F); ‘onaa’ (F); ‘diyoooo’ (M); ‘soole’ (M); ‘napıoon’ (M)
4.4. Birleşik ve Ayrı Yazılan Kelimelerin Yanlış Kullanımı
‘bikere’ (M); ‘bişi [bir şey]’ (M)
4.5. Kelimeleri Ayrı Yazmama
4.6. Özel İsimlerin Büyük Harfle Yazılmaması
‘öle dio cansu’ (M); ‘sana 2 saattır yunusdan bahsediyorum’ (M); ‘alman la’ (M); ‘nbr damla nasılsın’ (M); ‘kızn bryle yazyom ınglz’ (M); ‘kezban la gecınıoz’ (M); ‘ama allah askına’ (M); ‘..milli takımımız zorlu yunanistan ve Norveç maçlarından kaçpuan çıkarır..’ (F)
4.7. –mi Soru Ekinin Ayrı Yazılmaması
‘dimi [değil mi?]’ (M); ‘yokmu’ (F); ‘msn adresinimi eklicez o çıkan kutucuğa.’ (F); ‘sordumu’ (M); ‘dogrumu’ (M)
4.8. Bağlaçların Yanlış Yazımı
‘Her ne kadar dinleyemesekte ama dinlices.’ (F); ‘bisde bi tanısalım’ (F); ‘sisde gelin’(F); ‘Ama bak sende yapmışsın bunu demek.’ (F); ‘öyle güsel anılarımız olduki snnle’ (F); ‘Camı aşagıya tutta suratını görelim.’ (M); ‘yapamadımda’ (M); ‘yazıki [yazık ki]’ (M); ‘Aradan bir gün geçiyor yada aynı gün bir bakıyorum…’ (F); ‘Bizdede 2 bilgisayar var ve ben her ikisinede Windows xp kurdum.’ (F) (Journal of Language and Linguistic Studies Vol.3, No.2, October 2007 Havva YAMAN&Yavuz ERDOĞAN, “İnternet Kullanımının Türkçeye Etkileri: Nitel Bir Araştırma” Sf.242-244, 2007)
3. TELEVİZYON ORTAMINDA DİL YOZLAŞMASI ÖRNEKLERİ:
“Günümüz toplumlarının yaygın kültürel formu olan popüler kültür ve kitle kültürünün en önemli üreticisi ve taşıyıcısı, medyanın en çok tercih edilen formu olan televizyondur. Bireyler arasındaki iletişimin sadece konuşma dilinden oluştuğu sözlü kültür dönemine benzer şekilde, görüntü ve ses teknolojisindeki gelişmelerin ortaya çıkardığı televizyon ile kültürün söz aracılığıyla üretildiği, yaşatıldığı ve nakledildiği “ikinci sözlü kültür” dönemine geçildiği ifade edilmektedir.” (KÖSE Aynur, “MEDYA VE DİL OYUNLARI: GÜNDELİK DİL PRATİKLERİNDE TELEVİZYON DİZİLERİNİN ETKİSİ Media and Language Games: The Influence of TV Series on Everyday Language Practices”, Millî Folklor, 2012, Yıl 24, Sayı 93, Sf.223) Televizyon günümüzde anadilimize en çok etki eden unsur. Çocuklarımızın gelişimleri boyunca TV ortamından ve yayınlardaki kişilerin tecrübelerinden sıklıkla faydalandığı da bir gerçektir. Bu nedenle özellikle TV yapımcı, sunucu, yönetmenlerin çocukların dilini düşünerek daha bir hassas olmaları gerekmektedir.
"Ben teenager'lık yaşamak istiyorum Firdevs'te..." => Ahmet San
“Bir özel televizyon kanalında yayınlanan programda bir konuşmacının sözleri. Teenager, ingiliz dilinde 13-19 yaş arası olan kimse için kullanılan bir sözcük, biz Türkçe’de buna “genç” diyoruz. Oysa ki bu tümce “Ben, gençliği yaşamak istiyorum ..” şeklinde daha güzel kullanılabilirdi.”(http://www.caginpolisi.com.tr/26/51-52.htm)
"Siz onu bunu bırakın da Ali Sami Yen ne zaman 'Reorganize' yani 'Rebuilt' olacak?" => Reha Muhtar
“Bir özel televizyon kanalında haber bülteni bile sunmuş olan bir kişinin yaptığı bu yanlış gerçekten çok komik. “Re” ingiliz dilinde bir ön ektir. Türk Dili’nde ise ön ek kavramı yoktur. Türkçe sondan eklemeli bir dildir, bu yanlışın hiçbir savunması yoktur. Zaten “organize” sözcesi de Türkçe değildir ancak günlük hayatta dile yerleşti. Daha vahimi “Rebuilt” Bu hata ingilizleri bile çileden çıkarır. Build, tamir etmek, onarmak demektir, “re” ön ekinden sonra fiillerin geniş zamandaki hali gelir. “rebuild” olması gerekirken “rebuilt” yani build sözcesinin geçmiş zaman hali gelmiştir. Türk Dili’ne göre yapılan yanlışlık ise ortadadır. “Rebuilt” yerine “tamir etmek, onarmak” filleri daha güzel olurdu.”( http://www.caginpolisi.com.tr/26/51-52.htm)
“ Yazılı ve görsel basında çalışan kişiler öncelikle ana dilimize hakim olmalıdır. Özellikle gazeteciler, köşe yazarları, spikerler, sunucular, kamera karşısında olan kişiler düzgün bir Türkçeyle açık, sade ve net konuşmalı, dilimizi gereksiz sözcüklerle süslememelidir. Yabancı kelimelerin Türkçe karşılıkları kullanılmalı, dilin yozlaşması önlenmeye çalışılmalıdır.” (ÇETiNBAŞ Tuba “Media and Language- Türkçeyi Yabancı Dil Saldırısından Korumak İçin Neler Yapmalı? Medyanın Görevi Nedir?” Sf. 5, Girne Amerikan Üniversitesi-FSBE, 2011-Girne)
“Çözüm için cezai önlemlerden çok, saygın ve herkesçe kabul edilebilir bir "özdenetim" düzeneğinin oluşturulması ve tüm medya kuruluşlarının, "dilyönetişimi" sonucunda ortaya çıkacak bir Sözleşme'deki ilkelere uyma kararlığı göstermesi gerekir. İlkelere uyumda ödünsüz tutumuyla öne çıkan kuruluşlar bir biçimde ödüllendirilmeli, uymayanlar için yaptırımlar geliştirilmelidir. Bu yaklaşım, aynı zamanda, her medya kuruluşunun, Türkçe'nin doğru ve düzeyli kullanımı konusunda kendi özdenetim düzeneğini kurması anlamına da gelecektir.”(ÇAMDERELİ Mete, “Medyanın Dilsel Etik Sorumluluğu-Linguistic Ethic Responcibility of Media”,Medya Etiği Paneli Tebliği Sf.7, 13 Eylül 2006)
“Dilimizin sağlıklı bir şekilde gelecek nesillere aktarılması bağlamında kitle iletişim araçlarına düşen sorumlulukları sıraladığımızda şunları not etmek mümkündür:
- Türkçe konusunda bireysel ve toplumsal duyarlılık ve ana dil bilinci oluşturulmalı,
- Yabancı dizilerin konuşma metinleri, Türkçe’ye çevrilirken bu iş; Türkçe’yi iyi bilen ve doğru kullanan insanlara yaptırılmalı,
- Sunucu seçiminde doğru ve güzel Türkçe kullanmak başlıca ölçüt haline gelmeli,
- Sunuculara Türkçe’yi doğru ve güzel kullanma konusunda kurslar verilmeli,
- Kitle iletişim araçlarında hazırlanan yapımların, hazırlık aşamalarında dilin toplum için önemi göz önüne alınmalı ve bu, görev ahlakının değişmez bir unsuru olarak görülmelidir.
- RTÜK, Türkçe’nin korunması ve geliştirilmesi konusunda daha etkin görev almalıdır.
- Dizilerde ve reklamlarda bölgesel ağızlar yerine İstanbul Türkçesi esas alınmalı,
Medya toplumun aynasıdır. Medya toplumun kütür dokumacısıdır. Medyanın yaptığı Dil ile ilgili her yanlışlık, her kötü örnek doğrudan ve ivedilikle topluma ve onun kültürüne ivedilikle zarar verecektir.
“ Hızla gelişen teknolojiyle beraber kitle iletişim araçlarında da yabancı sözcük kullanımı her geçen gün artmaktadır. Gelecek nesillere, kendi değerlerini ve kültürünü korumuş, gelişmiş bir ülke bırakmak için Türkçemizi doğru kullanmayı öğrenmemiz gerekir. Yabancı dilden Türkçeye giren bir sözcük, Türkçenin seslerine ve harflerine uygun olarak yazılmalıdır. Dilimize yerleşen özellikle İngilizce kelime akınını durduracak önlemlerin alınması gerekmektedir. Kamuoyu oluşturmadaki en büyük güç olan medya da bu konudaki görevini yerine getirmelidir. Özellikle gazeteciler, köşe yazarları dil hakimiyetini sağlamlaştırmalı, hem dilsel yanlışlardan kaçınmalı hem de dil yozlaşmasını engellemelidir. Dil bireylerin değil, toplumun ortak malıdır.” (ÇETiNBAŞ Tuba “Media and Language- Türkçeyi Yabancı Dil Saldırısından Korumak İçin Neler Yapmalı? Medyanın Görevi Nedir?” Sf. 6, Girne Amerikan Üniversitesi-FSBE, 2011-Girne)
Son zamanlarda TDK, Üniversite kürsüleri, dil gönüllülerinin yaptığı çalışmalar ve emeklerinin boşa gitmemesi için Medyanın diline çok dikkat etmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, gençleri yönlendirme ve özendirme konusunda medyanın etkisini hatırlamak yerinde olacaktır. Medya nasıl RTÜK gibi bir yayın içeriğini denetleyen bir kurumca kısa bir süre de olsa kapatılmamak ya da ceza almamak için her özeni gösteriyorsa toplum vicdanında da iyi anımsanmak adına, dil konusunda da aynı hassasiyeti göstermesi gerekmektedir.
ÖZERKAN Şengül, İstanbul Üniversitesi- İletişim Fakültesi Dergisi, Medya, Dil ve İdeoloji, Sf.72
GEZGİN Suat, İstanbul Üniversitesi- İletişim Fakültesi Dergisi, c.1,s.12, 2002 Medyanın Toplumsal İşlevi ve Kamuoyu Oluşumu, The Social Fuction of the Media, Establishing and Reflecting the Public Opinion, Sf.19
ÇETiNBAŞ Tuba, “Media and Language- Türkçeyi Yabancı Dil Saldırısından Korumak İçin Neler Yapmalı? Medyanın Görevi Nedir?” Sf.4- 5, Girne Amerikan Üniversitesi-FSBE, 2011-Girne
Journal of Language and Linguistic Studies Vol.3, No.2, October 2007 Havva YAMAN&Yavuz ERDOĞAN, “İnternet Kullanımının Türkçeye Etkileri: Nitel Bir Araştırma” Sf.242-244, 2007
KÖSE Aynur, “MEDYA VE DİL OYUNLARI: GÜNDELİK DİL PRATİKLERİNDE TELEVİZYON DİZİLERİNİN ETKİSİ Media and Language Games: The Influence of TV Series on Everyday Language Practices”, Millî Folklor, 2012, Yıl 24, Sayı 93, Sf.223
ÇAMDERELİ Mete, “Medyanın Dilsel Etik Sorumluluğu-Linguistic Ethic Responcibility of Media”,Medya Etiği Paneli Tebliği Sf.7, 13 Eylül 2006
