İLETİŞİM TÜRLERİ: / TYPES OF COMMUNICATION
İLETİŞİM SÜRECİ VE TÜRLERİ:
İLETİŞİMİN SÜRECİ VE TÜRLERİ
İletişim insanın ihtiyacı olan en önemli becerilerden bir tanesidir. Her insan iş hayatında ya da özel hayatta sürekli iletişim halindedir. İletişim sağlamadan her hangi bir işin yapılması ya da bir konuda başarı elde edilmesi çok zordur. İletişim problemi günlük hayatta sıkça karşılanan bir durumdur. İletişimde başarısız olan kişiler yaptıkları işlerde çoğu zaman istedikleri sonuçlara ulaşamazlar. Bu problemin aşılması örgütsel ve bireysel düzeyde verimliliğe katkıda bulunur. İletişimde çift yönlü bir bilgi akışı söz konusudur. Bu akışların her hangi birisi eksik olursa iletişim sağlanmış diyemeyiz
İLETİŞİM: İletişim, komünikasyon sözcüğünün Türkçedeki karşılığı olarak kullanılmaktadır. Latince “communicare” çoğunluğa genellemek, herkesin yararlanmasını sağlamak çoğunluğa pay vermek anlamlarını taşımaktadır. İletişim en kısa tanımıyla bireyler arasındaki anlamları ortak kılma sürecidir. Bu süreç içerisinde bilgi, duygu ve düşünceler sözlü (sözcük) ve sözsüz (resim, grafik, mimik, semboller vbg.)olarak bireyden aktarılır. İnsanlar yaradılışları gereği gruplar halinde yaşarlar ve yaşamlarının her alanında iletişim kurarlar; çünkü insanlar sosyal varlıklardır ve kendilerini ifade edebilmeleri için iletişim kurmak zorundadır.
İletişim, değişik kişiler için değişik anlamlar çağrıştıran geniş kapsamlı bir kavramdır. Gerçekte insan etkinliklerinin ve ilişkilerinin tümü iletişimle ilgilidir. Bir başkasıyla konuşma, televizyon izleme, gazete okuma iletişim örnekleridir. Bunun yanı sıra saç ve giyim biçimimiz ile mağaza duvarındaki bir resim de iletişim aracıdır. İletişim bazen görmek, bazen de dokunmak şeklinde gerçekleşir. Birisiyle iletişim kurmak bir haberin, bir bilginin, iletilmesi; bir dosyanın, bir belgenin iletilmesini istemek; insan makine iletişimi, sistemler arası iletişim. İletişim kavramının çeşitli anlamlarda kullanımına verilebilecek pek çok örnekten bir kaçıdır. (Baş pınar ve bayramlı,2003:174) İletişimin amacı; kaynaktan alıcıya ulaşan mesaj doğrultusunda alıcının harekete geçmesini sağlamaktır. Alıcı, mesajı alma ve algılama biçimine göre davranışta bulunur. Eğer alıcı kaynağın isteği doğrultusunda hareket ederse iletişim amacına ulaşmış demektir. Genel olarak iletişimin şu amaçlarla yapıldığı gözlenir: (kırmızı,2003:7)
BİLGİLENDİRMEK: Fikir vermek, düşünce oluşturmak amacıyla yapılan her tür özel eğitim, şirket ürün tanıtımı veya en basitinden bir uyarı: Sigara içilmez, iş makinesi çıkabilir vbg.
OLUMLU İZLENİM YARATMA VE ÖZENDİRME: İnsanları motive etme, bir şey yapmaya yönlendirme; halkla ilişkiler kapsamında kurulan iletişim, reklam vbg.
EYLEME GEÇİRMEK: İnsanlarda ve çalışanlarda davranış değişikliği yaratabilmek için ikna, ürün satın almaya teşvik, ödeme yaptırma vbg.
BİRLİK SAĞLAMAK VE ORTAK ÇALIŞMAYA YÖNELTMEK: Anlaşmak toplumu birliğe beraberliğe götürür. Daha olumlu ilişkiler kurmak, geliştirmek ve duyguları paylaşmak vbg.
İŞ YAŞAMINDA DAHA VERİMLİ VE KALİTELİ SONUÇLAR ALMAK: Özel eğitimler, kitaplar, seminer ve kurslar vbg.
SOSYAL AMAÇLAR: İnsan sosyal bir varlıktır ve duygularını paylaşma ihtiyacı içindedir. İletişimin amacı aynı zamanda arkadaşlık kurma ve sürdürme, dayanışma, rekabet, çekişme, kavga, bir şey verme ve alma, sevme, barış veya savaş gibi sayısız ilişki biçimleriyle ilgilidir. Bu nedenle yollanan iletinin amacı sonuç elde etmektir. İletinin sonucu; iletinin amacına taraflarının durumuna, iletişimin türüne ve kullanılan araca göre değişir.(Erdoğan,1997:65)
İLETİŞİMİN TEMEL ÖZELLİKLERİ:
Her an her yerde ihtiyaç duyduğumuz iletişimin temel özellikleri dört ana grupta toplanabilir. (Göğer :1995:17)
1.İletişim her zaman her yerdedir.
2.İletişimde temel amaç çevre üzerinde etkili olmaktır.
3.İletişim, anlamların paylaşımıdır.
4. İletişim, değişik katmanlarda gerçekleşir. Uyarılar içerisinde seçip algıladığımız uyarıcılar, iletişim davranışımızın kaynağıdır. İşlevsel açıdan iletişimin katmanları;
a.İnsanın içinden kendi kendine yaptığı iletişim katmanı.
b.Başkalarıyla, sözcüklerle, simgelerle gerçekleşen iletişim katmanı.
c.Her iki durumda da iletilerin aktarımına eşlik eden psikolojik tepkilerin belirlediği katmandır.
İLETİŞİMİN TEMEL ÖĞELERİ:
İletişim beş temel öğeden oluşur. Bunlar, kaynak, mesaj, kanal, alıcı ve geribildirimdir.
KAYNAK: Mesajın kaynağı bireyler, gruplar veya kurumlar olabilir. İletişimi başlatan ve mesajı gönderen kaynak olduğundan iletişim sürecinin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için kaynak çok önemlidir.
MESAJ: Mesaj, kaynak ve alıcı için aynı anlamı taşıyan sembollerle ifade edilen duygu düşüncelerdir. (Mısırlı,2004:3) Alıcının anlayacağı şekilde gönderici tarafından kodlanır. Kodlama; bir bilgi, düşünce, duygu veya kanının, iletime uygun ve hazır bir mesaj biçimine dönüştürülmesidir. (Yüksel,2003:14) Mesajı oluşturan sembollerin tek başlarına anlamları yoktur. Anlamları, gönderici ve alıcı yükler. Mesajın hem kaynak hem de alıcı için aynı anlamı ifade etmesi isteniyorsa mesajın içeriği oldukça önemlidir.İçerik, yanlış anlaşılmaya neden olmayacak şekilde açık ve anlaşılır olmalıdır.
KANAL: Kanal; bir mesajın, kaynaktan alıcı hedefe iletilmesini sağlayan (Şakar ve Küçükaslan,2003:15), sinir sistemi, ışık dalgaları, ses dalgaları ve telefon kabloları gibi araçlardır.İnsanların beynine giden iletişim kanalları duyu organları iken, bu kanalla, telefonla iletişim sırasında telefon hatları, televizyonla iletişim sırasında kanal frekanslarıdır. (Mısırlı:2004:3)
Etkili iletişim için uygun kanal seçilmesi önemlidir; çünkü mesaj bozulmadan uygun bir kanal sayesinde iletilebilir. Örneğin bir iş görüşmesi yüz yüze iletişim sayesinde gerçekleşir. Telefonla yapılan bir iş görüşmesi, yüz yüze yapılan görüşme kadar etkili olmayacaktır. Günümüz teknolojisinde iletişim kanalları oldukça çeşitlenmiştir. İletişim ağları sayesinde dünya çapında birbirleriyle bağlantılı milyonlarca bilgisayar vardır. İnsanlar, internet sayesinde elektronik ortamda birbirleriyle iletişim kurmaktadır. Elektronik posta (e-mail), görüntülü konuşma-yazışma ve sohbet odaları (chat) gibi kanallar sayesinde, internetten iletişim modern çağın iletişim yöntemleridir.
ALICI: Alıcı; kaynaktan gelen mesajları alan, yorumlayan ve bunlara sözlü ya da sözsüz tepkide bulunan birey ya da gruplardır. (mısırlı:4) Alıcılar, kendilerine ulaşan bir iletiyi yorumlayarak anlamlı bir hale getirir, buna Kod çözme denir. İletişim süreci içerisinde iletiler ancak kod çözme yoluyla kağıt üzerindeki anlamsız işaretler ya da birtakım ses ve görüntü sinyalleri olmaktan çıkıp anlam kazanır.(Yüksel,15) İletişim süreci alıcının kaynaktan gelen mesajı alıp yorumlaması ve karşı davranışa geçmesiyle etkili olur. Etkili iletişim sağlanması için hem kaynağın hem de alıcının mesaja aynı anlamı vermeleri gerekmektedir.
ALGILAMA: İnsanların duyu organları sayesinde aldıkları mesajlar, algılama olmadığı sürece bir anlam ifade etmez. Algı insanların çevrelerinde olup bitenlerin farkına
varması ve yorumlamasıdır. Algılama için öncelikle duyu organlarına mesajın iletilmesi daha sonra geçmiş yaşantılar sosyal ve kültürel unsurlar ile yorumlanması gerekmektedir; çünkü iletişim sürecinde mesajı gönderen kişi, mesajı oluştururken geçmiş yaşantılarından edindiği deneyim ve bilgileri kullanır. Mesaj yollanan alıcı da aynı davranışta bulunur. Bu nedenle mesajın doğru algılanabilmesi için her iki tarafın da benzer bilgi ve deneyimlere sahip olması gerekmektedir. Aynı mesaj farklı kişiler tarafından farklı şekillerde yorumlanabilir. Algılama süreci incelendiğinde, insanların %87 görme duyusu, %9 işitme duyusu, %4 dokunma duyusu yardımıyla algıladıkları ortaya çıkmıştır. İletişim sürecinde %55beden dili, %38ses tonu, %7 sözcükler etkilidir.
GERİ BİLDİRİM (DÖNÜT): Geribildirim (Dönüt), iletişim sürecinin son aşamasıdır. Alıcının mesajı almasıyla birlikte, kaynağa gönderdiği tüm tepkilere geri bildirim (dönüt) denir.Alıcı mesajı alır değerlendirir veyeni bir mesaj oluşturarak geri bildirim sağlar. Geribildirim sayesinde kaynak mesajının doğru anlaşılıp anlaşılmadığını öğrenir. Geribildirim iletişim sürecinin sağlıklı olarak işlemesi için oldukça önemlidir. Geribildirim sayesinde iletişim çift yönlü olur ve bu sayede kontrol mekanizması oluşturup mesajın doğru algılanıp algılanmadığı kontrol edilir. Geribldirim olumlu geribildirim ve olumsuz geribildirim olarak ikiye ayrılır. Olumlu geribildirim mesajın doğru olarak iletildiğini ve kaynağın amacına ulaştığını gösteren geribildirimdir. Olumsuz geribildirim mesajın kanal ve gürültü gibi etkenlerden dolayı yanlış ya da eksik iletilen mesajla aynı fikirde olmaması halinde gerçekleşir. İletişim sözlü olarak gerçekleştiriğinde geri bildirim; karşı tarafın sözü, jesti veya mimiğidir. Yazılı iletişimlerde geribildirim ise karşı tarafın yazıya karşılık yollaması şeklinde gerçekleşebilir. Ancak en hızlı geribildirim yüz yüze iletişim sırasında gerçekleşir.
GÜRÜLTÜ:Gürültü, iletişim sürecini bozan etkendir. Gürültü kavramı; sadece fiziksel gürültü değil, iletişim sürecini bozan her türlü etken olarak tanımlanmaktadır. İletişim sürecinde üç türlü gürültü vardır. Bunlar (Mısırlı:2004,7):
Çevre koşullarından kaynaklanan gürültü; iletişim sürecinde aniden yüksek bir ses duyulması şeklinde olan gürültüdür.
Kanaldan kaynaklanan gürültü; kanalda meydana gelen ses veya gürültü arızası şeklinde oluşan gürültüdür.
Semantik gürültü; kullanılan sözcüklerin yanlış telaffuz edilmesi şeklinde oluşan gürültü .
İLETİŞİM ARAÇLARI: İletişim sürecinde mesajların iletilmesi için çok çeşitli araçlar kullanılır. Bu süreçte önemli olan mesajı iletmede en uygun aracı seçmektir. İletişim için bu araçlardan birkaçı aynı anda kullanılabilir.
İLETİŞİM TÜRLERİ: İnsanın her türlü davranışı yani; konuşması, susması, oturması kendini ifade etme şekli bir iletişim biçimidir.İletişim, genellikle üç grupta ele alınır. Bunlar sözlü iletişim, sözsüz iletişim ve yazılı iletişimdir. Elektronik iletişim ve telefonla iletişim de bürolarda kullanılan diğer iletişim biçimleridir.
İnceleme alanımız dolayısıyla daha çok “Sözsüz İletişim” üzerinde duracağız.
Sözsüz iletişim kendi içerisinde üçe ayrılır:
1.Ses ile sözsüz iletişim (anlamsal)
3. Beden dili ile iletişim
BEDEN DİLİ(VÜCUT DİLİ/HAL LİSÂNI):
Sözsüz iletişimin en önemli unsuru beden dilidir. Beden dili; jest ve mimikler ile giyim tarzı ve dokunmadan oluşur. İnsanların vücut duruşları, hal ve hareketleri karşı tarafa mesaj veren beden dilleridir.
JEST: Baş, eller ve kollar ile vücudun diğer parçalarını kullanarak yapılan hareketlerdir.Örneğin, karşımızdaki kişinin kollarını birbirine bağlayıp oturması, onun iletişime kapalı olduğu, söylediklerinizden yada yaptıklarınızdan etkilenmeyeceği mesajı verir.
MİMİK: İletişim sürecinde insanların yüzlerindeki ifadeler ise mimiklerdir. İnsanlar duygu ve düşüncelerini yüzlerindeki birtakım mimiklerle ifade eder. Sevinç, hüzün, şaşkınlık gibi duygular karşısında oluşan yüz ifadeleri istemdışı mimiklerdir. Karşımızdaki kişi bizi kızdıracak bir hareket yaptığında kaşımızı kaldırarak ona bakmamız bir mimiktir.
Kısmen sözlü iletişimi de içerir; çünkü konuşma sırasında konuşmacının ses tonu, hızlı ya da yavaş konuşması, yaptığı vurgular, sesini yükseltip alçaltması, karşı tarafa bazı mesajlar verir. Örneğin bir kedi yavrusunu severken yumuşak ses tonu kullanırken,bir hırsızlık olayında hırsıza karşı daha sert ses tonu kullanırız.
Beden dili kullanılarak, verilmek istenen mesaj kolaylıkla verilir. Bu nedenle, kişilerin beden dilini iyi kullanmayı öğrenmesi önemlidir. İyi bir beden dili kullanıcısı olmak için sergilenmesi gereken davranışlar aşağıda belirtilmiştir:
1Göz ilişkisi: Karşılaştığınız ve iletişimde bulunduğunuz kişilerden bakışlarınızı kaçırmayın.
2.Yüz ifadesi: Mümkün olduğu kadar canlı görünün ve tebessüm edin.
3.Baş hareketleri: Başınızı aşağı eğmeyin, biraz yukarı kaldırın, karşınızdakini dinlerken onun sözlerini onaylamak için başınızı hafifçe aşağı yukarı hareket ettirebilirsiniz.
4.Jestler: Abartılı jestlerden uzak durun, jestleriniz açık ve anlaşılır olsun, garip vücut hereketleri yapmayın.
5.Beden duruşu: Ayakta daima dik durun, otururken arkanıza yaslanın ve dik durun.
6.Duruş mesafesi: Kişinin özel alanına girmeden-onu rahatsız etmeden- ona mümkün olan en yakın mesafede durmaya çalışın.
7.Duruş yönü: Vücudunuzu konuştuğunuz kişiye döndürün, birden fazla kişiyle konuşurken tüm gruba doğru dönün.
8.Temas: Beden teması kurmak iletişimde etkili bir yöntemdir. Ancak bunu yaparken dikkat edin ve karşınızdakini tedirgin etmeyin.
9.Dış görünüş: Dış görünüşünüz iş ortamına kültürünüze ve toplumsal statünüze uygun olmalıdır.
10.Konuşma: Normal ses tonuyla konuşun ve sesinizi ortama göre ayarlayın. Sürekli siz konuşmayın. Konuşma süresi konusunda en iyi oran, zamanın yarısını sizin yarısını da karşınızdakinin kullanmasıdır.
İLETİŞİM ÖRNEK SORULAR:
“Diksiyon” konusunda “İletişim” başlığında anlatılanlar ışığında çözünüz.
1. Sözcüklerin kullanılmadığı, jest ve mimikler ile beden dilinin kullanıldığı iletişim türüdür.
Tanımı verilen iletişim türü hangisidir?
A) Sözsüz B) Yazılı C) Sözlü D) Görsel E) Net
2. İletişim gerçekleşmiyorsa. ……… doğar.
Boş bırakılan yere hangisi getirilmelidir?
A) Şifre B) Ses C) Filtre D) Dönüt E)Gürültü
3. İletişimin son aşamasıdır. Alıcının mesajı almasıyla göndericiye verdiği tepkiler ……dir.
Boş bırakılan yere hangisi getirilmelidir?
A) Etki B) Tepki C) Ses D) İleti E)Geribildirim
4. Hangisi iletişimin genel bir amacı değildir?
A)Bilgilendirmek.
B)Olumlu izlenim yaratma ve özendirme.
C)Eyleme geçirmek.
D)İş yaşamında verimliliği düşürmek.
E)Birlik ve beraberliği sağlamak.
5. Hangisi “Göz Teması Esnası”nda yapılması gereken bir harekettir?
A) Konuşmamızda yalnız bir yere odaklanmak.
B) 15 saniyeden uzun gözün içine bakmak.
C) Topluluk karşısında havaya ve yere bakmak.
D) Konuştuğumuzdan gözlerimizi kaçırmamak.
E) Cama ve kapıya bakarak konuşmak.
